Kararsız seçmenler
Strateji bir amaca ulaşmak için tutulan yolların ve uygulanan yöntemlerin tümü olarak tanımlanır.
Ünlü danışmanlık firması Boston Consulting çalışanlarından Martin Reeves ve arkadaşları, 150 şirketi incelemişler, son 60 yıl içinde iş çevresinin geçirdiği değişimleri analiz etmişler ve "Stratejinize bir Strateji Gerek" başlıklı bir kitap yazmışlar.
Kitaptaki bir tabloda 1950'lerden günümüze kadar, devre devre moda olmuş, senaryo planlaması, SWOT analizi, kıyaslama, re-engineering, değer zinciri, mavi okyanus stratejisi gibi 82 yönetim modeli ve işletme tekniği gösteriliyor.
Stratejiyi, temelde elimizdeki probleme ve çevreye en uygun çözümü bulma çalışması olarak gören yazarlar, çevre şartlarına göre beş genel strateji yaklaşımı öneriyorlar.
Kitapta, bu stratejileri şirketlerden örnekler vererek anlatıyorlar.
ÇEVREYİ TANIMAK
Bir iş çevresi üç boyutta incelenebilir:
Öngörülebilirlik: İlerde neler olacağını tahmin edebiliyor musunuz?
Değiştirilebilirlik: Çevre değişime ne kadar açık?
Sertlik: Bu çevrede tutunabilecek misiniz?
Bu sorulara verilen cevaplara göre en uygun strateji yaklaşımı bulunuyor.
"Tahmin edebilirim ama değiştiremem" : Klasik Strateji
"Ne tahmin edebilirim ne de değiştirebilirim": Uyumlu Strateji
"Hem tahmin edebilirim hem de değiştirebilirim" : Vizyoner Strateji
"Tahmin edemem ama değiştirebilirim": Şekil verici Strateji
"Kaynaklarım çok kısıtlı": Yenilenme Stratejisi
BEŞ STRATEJİ YAKLAŞIMI
Klasik Starteji: Burada çevre öngörülebilir. Şirketin mevcut durumu ciddi bir zorlukla karşılaşmadan sürdürülebilir. Yönetim, rekabet şartlarını analiz edip gelişme, büyüme planları yapar ve uygular. Bu yaklaşım en çok bilinen ve işletme okullarında okutulan modeldir. "Büyük ol" klasik yaklaşımın mottosudur.
Uyumlu strateji: Burada iş ortamı öngörülemez, şartlar sık sık değişir, kazanılan herhangi bir avantajlı durum uzun sürmez. Bu durumda sürekli deneyler yaparak farklı çözümler aramak, en uygun çözümü hayata geçirmek ve bunu diğerlerinden daha hızlı yapmak gerekir."Hızlı ol" uyumlu yaklaşımın mottosudur.
Vizyoner strateji: Vizyoner firmalar devrim yaratan bir ürün veya bir iş modeli ortaya çıkararak başarılı olurlar. Klasik stratejinin analiz ve planlama yaklaşımı ile uyumlu stratejinin tekrarlayan denemeler yaklaşımı yanında, vizyoner strateji, hayal etme ve gerçekleştirmeye dayanan yaratıcı bir yaklaşımdır. "İlk sen ol" vizyoner stratejinin mottosudur.
Şekil verici strateji: Burada firma belirsizliklerle dolu bir ortama girmek durumundadır, fakat ortamı değiştirebileceğini düşünmektedir. Bu değişim için bütün paydaşların işe katılması gerekebilir. Kitapta 1990'larda insülin üreticisi Novo Nordisk firmasının Çin pazarına girişi bu yaklaşıma örnek olarak veriliyor. Novo Nordisk, hastalar, doktorlar, sağlık yöneticileri ile işbirliği yapıp onları bir orkestra gibi yöneterek Çin pazarının önemli bir bölümünü elde etmiş. " Orkestra yöneticisi ol" bu stratejinin mottosudur.
Yenilenme stratejisi: Şartların çok zorlaştığı bir ortamda bir firmanın ayakta kalabilmesi ve rekabetini sürdürebilmesi için durumunu baştan başa yenilemesi gerekebilir. Firmanın durumu uygun olmayan stratejilerde uzun süre ısrar etmiş olması sonucunda , ya da içerden veya dışardan gelen bir nedenle bozulmuş olabilir. Firma hemen bir reaksiyon göstermeli, gerekirse küçülmeli, yukarıda bahsedilen stratejilerden uygun olanını seçip kararlılıkla uygulamalı."Hayatta kal" bu stratejinin mottosudur.
Firmalar şartlara göre, bu stratejileri değişik zamanlarda, veya şirketin alt dallarında karışık olarak uygulayabilir.
SONUÇ: ÖBEK ÇALIŞMALARI İÇİN STRATEJİ
"Stratejinize Strateji Gerek" kitabının yazarları, kitabın sonunda, durumu değerlendirip strateji seçimine yarayan kısa bir anket vermişler.
Anketi önce mevcut öbek çalışmalarını yöneten CHP Parti Okulunun gözünden cevapladım.
Sonuçta Parti Okulunun yaklaşımının "Klasik Strateji" olduğu çıktı.
Parti Okulu, işi genişletip büyüterek, Türkiye'nin her yerinde aynı eğitimi vererek başarılı olacağını sanıyor.
Bugüne kadar bu yaklaşımın pek tutmadığını, fakat hala sürdürmekte ısrar edildiğini görüyoruz.
Sonra strateji anketini , öbek çalışmalarında kendi gözlemlerime dayanarak cevapladım.
Sonuçta uygun stratejinin "Uyumlu Strateji" olduğu çıktı.
Öbek çalışmalarının hedef kitlesi kararsız seçmenler.
Bu seçmen grubunun davranışlarının tahmin edilemez olduğu ve kolayca değişime açık olmadığı bilinen bir şey.
O nedenle, öbek çalışmalarında, "Uyumlu Strateji" çerçevesinde, durumumuzu sürekli değerlendirmek, değişim sinyallerini gözlemlemek, deneyler yaparak en etkili yaklaşımları bulmak ve uygulamak gerekiyor.
KAYNAK: Martin Reeves, Knut Haanaes, Janmejaya Sinha. "Your Strategy Needs A Strategy". Harvard Business Review Press. Boston. 2015
