Biyan Erge (Kırım Tatar Türkçesi)
Kuban qaytmaqanı, Hanğa taqdim etilecek kibi Çerkez güzeli, Aq Bikeni bulğan edi. Aq Bike güzel endamlı, penpe yanaqlı, altın saçlı, nazlı - nazlı yürüyüşi ile bütün gönüllerni çeken bir Çerkez dülberi edi.
İlk defa olaraq sarayda elini öpmek içün Hannın qarşısına çıqqan vaqıtta, Han bu dülbernen beraber baarnin, çeçeklernin, seadetnin de sarayından içeri kirgenini bütün gönlü ile duyğan edi.
Han, çoq keçmeden, genç Haniynin ukümi altında qaldı. Haniy er saba Han ile beraber saraynın bağçasında kezinmek imtiyazını da alğan edi.
İşte böyle sabalardan birinde, Hannın balıqçılarından Memet efendi, Alma ozenin menbaalarına yaqın bir yerde tutqan fevkulade buyuk ve güzel alabalığını sarayğa ketirdi. Zaten ihtiyar balıqçı Hannın hoşuna nasıl ketecegini pek eyi bile edi.
Musaade etiniz, Hanım, Sizin coşqun ırmaqlarınızda tuttığım bu yılın ilk alabalığını Sizge taqdim eteyim. Guzelligi buyukligi tam Hanımızğa layıq bir balıqtır.
Guzel balıq, - dedi Han. - Hazinedar, buna balığın ağırlığı qadar altın ver!
Balıqçı teşekkürle hazinedarın peşinden ketti. Olar közden ğayıp olğan kibi, dülber Aq Bike Haniy yüzüni açıp, söylenmege başladı:
Siz ne yaptınız? Nasıl padişasınız? Bu balıq içün o qadar altın bermek olurmı? Balıqçı bir altınğa da sevinir edi. Siz hükümdarsınız? Bu ketişatta, devletni batıracaq, kendinizni de, bizlerni de mahv eteceksiniz.
Yeter, - dedi Han. - Han verdiği sözüni keri almaz!
Neçun almasın? Boş laf! Soranız, baqayım, ondan. Balıq erkek edimi, yoqsa ırğaçımı? Erkek derse, Siz: ''Men ırğaçı zan etmiştim, onın içün sana o qadar para verdim'', - dersiniz.
Tamam bu vaqıtta, elinde bir torba altını olğan balıqçı ve hazinedar bağçağa çıqtılar.
Aq Bike Haniy yüzüni ortti.
Baqsana, - dedi Han, - ketirgen balığın erkekmi, yoqsa ırğaçımı?
Balıqçı biraz şaşmaladı, Hannın diqqatlı baqışları qarşısında ne olur - ne olmaz:
Erkek de degil, ırğaçı da. Em erkek, em ırğaçı. Dünyanın bir acayibatı bu, ulu Hanım!
Hazinedar, - diye kuldi Han, - bu cevabı içün ona böyle bir torba altın daa ver!
Hazinedar da, balıqçı da kettiler.
Ne? - dedi Aq Bike Haniy. - Bir sözge bu qadar altın?! Tekmil şaşırdınız. Hazineni böyle savurmaq olurmı? Neden?.. Niçün?!
Sus, baq, keleler.
Aq Bike Haniy bir türlü sükünet saqlap olamadı, ep söylendi.
Bu arada balıqçı altınlarnı bir torbadan diğerine avuştırğanda, yerge bir altın tüşti ve tığırdı. Kişi eki torbanı da bıraqıp, tüşken altınnı qıdırmağa başladı.
Bunı korgen Aq Bike Haniy kene fısıldadı:
Baqınız, ne de qatmır erif! Yerge tüşken bir altın içün ne vaqıttan berli tozlarnı elep otura. Siz ona tamam eki torba altın verdiniz. Tüşürgen altınını qaldırsa, Cuma künü saraynın bağçasına kelgen bir de bir faqır onı tapıp sevinir edi.
Han açuvlandı:
Mana baq, erif! Ne qıdırasın? Sana eki torba altın verdim, sen ise menim bağçamda tüşürgen bir altın içün bu qadar vaqıttan berli tozlarını elep oturasın?..
Tanrı efendimizge uzun omürler versin! Men bu altınnı hasisliğim içün qıdırmayım. Sizin ulu sımanıznın tozları içinde qalmasına gönlüm razı olmay. Kelip - keçkenler onı taptamasınlar dep, qıdıram. Meni, ihsanlar ile tozlar içinden çıqarğannın sımasını tozlar içinde qaldırmağa razı olurımmı, Sultanım?!
Hazinedar! - diye seslendi Han. - Bar o qadar altın daa ver ona!
