HALLOWEEN

 Bu hafta nereye gitsem bir ´´Halloween´´ çılgınlığı almış başını gidiyor. Eğlence mekânlarında, evlerde Halloween partisi ilanları. Bizim yabancı kültürlere özenti halkımız - bende dahil.... işin acı tarafı Avrupa´da yaşarken ben bu kültürlere hiç özenmezdim. ´´Üzüm üzüme baka baka kararır´´ atasözünün en canlı örneğiyim. Cadılar bayramını kutlamayı da hemen kendilerine iş edinmişler. Peki nedir bu ´´Halloween´´, neden kutlanır? Bu konuda sizi biraz bilgilendireyim ki seneye daha bilinçli kutlayalım!!! Cadılar Bayramı; Anglosakson (= 5. yüzyılda İngiltere´ye yerleşmeye başlayan ve 9. yüzyılda aralarında birleşen üç Cermen topluluğunun (Angllar, Saksonlar, Jutlar) oluşturduğu etnik grup ya da ulus) dünyasında ve başlıca Batılı ülkelerde " Halloween" olarak adlandırılır. Bu sözcük All Hallow´s Eve (Azizler Günü´nün arifesi) kavramından kısaltarak, oluşturulmuştur. İngilizce´de Halloween olarak bilinen, dilimize Cadılar Bayramı olarak geçen 31 Ekim, bütün Hıristiyan dünyasında kutlanıyor. Cadılar Bayramı´nın kökleri aslında Pagan (Paganizim ilahi dinler dışındaki tüm dinler için kullanılan bir terimdir. Paganizm bir dinde değildir. Paganizm doğa dinlerini referans alan spiritüel bir yaşam tarzıdır. Pagan ise bu dinlere inanan kişilere verilen isimdir.) döneme ve sonrasında ilk Hıristiyan uygulamalarına kadar gidiyor. Başlarda hasat zamanının bitmesi ve kışın başlamasını temsil eden Cadılar Bayramı, Hıristiyanlığın etkisiyle beraber bambaşka bir anlama kavuşmuş özel bir gün. Cadılar Bayramı ilk olarak İngiltere, İrlanda ve İskoçya´da, Hıristiyanlık öncesi dönemlerde kutlanmaya başlamıştı. Keltler, hasat bayramının bittiği gün olarak kutlarken, yüzyıllar sonra tarih sahnesine çıkan Hıristiyanlar ise bugünü tüm kutsal azizleri ve din adına hayatını kaybeden şehitleri anmak için kutlamaya başladılar. Bu kutlama, Kuzey İskoçya´da yaşamış olan Galler´ in kültüründe bulunan Samhain adlı festivalin ritüelleriyle de uyuşuyor. Kışın gelmesi ve mevsimlerin değişmesinin kutlandığı Samhain günü, pek çok Hıristiyanlık öncesi kaynakta da kendine yer buluyor. Uzun kış gecelerinin başlamasına karşı bugünde ateşler ve mumlar yakılır, bu da güneşi temsil ederdi. Bu gecede aynı zamanda ölmüş olan akrabalar da anılırdı. Samhain gününde yaşayanlar ve ölüler arasındaki bağın güçlendiği, ölen kişilerle bağlantı kurmanın mümkün olduğu düşünülürdü. Ziyarette bulunacağı düşünülen ölüler için şölen sofraları kurulur, içkiler servis edilirdi. Perilerin ve ne zaman ne yapacağı belli olmayan ruhların bu şekilde mutlu edilmesiyle, yaşayanların dünyasında kış boyunca sağlık ve iyi talihin hüküm süreceğine inanılırdı. Samhain festivalinin ritüelleri günümüzdeki Cadılar Bayramı partileriyle karşılaştırıldığında, Cadılar Bayramı´na referans olabilecek en eski etkinlik olduğunu söyleyebiliriz. Hıristiyanlığın egemen olmaya başlaması batı dünyasındaki bütün pagan inanış ve çizgileri de baştan aşağı değiştirdi. Kilisenin gücünü artırdığı dönemlerde Samhain Bayramı da haliyle biraz şekil değiştirdi. Cadılar Bayramı ya da Samhain´in Tarihi (The History of Halloween or Samhain) adlı kitabında Jack Sanito şöyle diyor: Samhain gibi pagan bayramlarını bitirmek için uğraşan Hıristiyanlar, bu gün yapılan kutlamalarda büyük değişiklikler gerçekleştirdi. MS 601 yılında Papa Gregory bir emir yayınlayarak, Hıristiyan misyonerlerin bu tip yerel inanışları ve gelenekleri değiştirmelerini istedi. Ancak bunu yaparken zorlama yoluna gitmemelerini de istedi. Örneğin misyonerler ağaca tapınan insanlar görürlerse, bu ağacı kesmek yerine onu Hz.İsa adına kutsayacaklardı. Daha sonra isteyenler bu ağaca tapınmaya devam edebilirlerdi. Bu ?inanış açılımı? Samhain Bayramı´nı zaman içerisinde Cadılar Bayramı´na dönüştüren bir sürecin başlamasına sebep oldu. 12. yüzyıla gelindiğinde Hıristiyanlığın başlattığı bu uygulama biraz daha değişti. 31 Ekim´de şehir ve kasaba meydanlarına çıkan siyah kıyafetli kişiler ağıtlar yakıyor ve zil çalıyorlardı. Hıristiyanlara çağrıda bulunan bu kişiler, ölmüş kişilerin zavallı ruhları için dua edilmesini istiyorlardı. Günümüzdeki Cadılar Bayramı´nın kostümlü kutlamaları da işte bu inanışa dayanıyor. Etkinlikler o dönemde sadece kostümlerle sınırlı kalmıyordu, 31 Ekim´e özel ?Ruh Pastaları? pişiriliyor ve herkese dağıtılıyordu. Bu uygulamanın da bugün kapı kapı dolaşıp şeker isteyen çocukların geleneğine öncülük ettiği düşünülüyor. Pasta pişirilip dağıtılması uygulaması İngiltere, Almanya, Belçika, Avusturya ve İtalya´da uygulanmaktadır. Balkabağının özelliği ne peki? Cadılar Bayramı´nın tüm dünyada en önemli sembollerinin başında balkabakları geliyor. Balkabaklarının içini oyarak korkunç yüzler çizmek ve içinde mum yakma geleneği, o evde Cadılar Bayramı´nın kutlandığına dair bir işaretti. Bugün de kullanılan balkabağı uygulaması, İrlanda ve İskoçya´da ise turpların içine yapılıyor. Hangi maddeden yapılırsa yapılsın, bu uygulama sayesinde kötü ruhların korkutulacağı düşünülmektedir. Bir zamanlar hasatın bitişi ve kışın gelişi anlamında kutlanan Cadılar Bayramı, bugün kostüm partilerine katılmak için bir bahaneye dönüştü. Büyükler komik kıyafetler giyerek parti, parti dolaşırken, küçükler de en sevdikleri süper kahraman ya da çizgi film karakterinin kıyafetini giyerek, bütün bir gece şeker topluyorlar. Bugün bu bayram oldukça zararsız ve neredeyse tamamen eğlence amacıyla kullanılıyor desek yanlış olmaz. Kardeşim, Halloween akşamı kapıya gelen çocukları ellerindeki şekerleme dolu poşetleri ´´bana verin bakayım sizde daha çok var´´ diye korkutmaya bayılırdı.  Halloween hakkında yeteri kadar bilgiye sahip olduğumuza göre bayramın bizim kültürümüzle hiçbir şekilde bağdaşmadığını da görmüş olduk. Günü geldikçe batı kültüründe yaşanan bayramlar hakkında bilgi sunmaya devam edeceğim.